14یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا أَنْصارَ اللّهِ کَما قالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ لِلْحَوارِیِّینَ مَنْ أَنْصارِی إِلَى اللّهِ قالَ الْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللّهِ فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ وَ کَفَرَتْ طائِفَةٌ فَأَیَّدْنَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرِینَ

ترجمه:

14 ـ اى کسانى که ایمان آورده اید! یاوران خدا باشید همان گونه که عیسى بن مریم به حواریون گفت: «چه کسانى در راه خدا یاوران من هستند»؟! حواریون گفتند: «ما یاوران خدائیم» در این هنگام گروهى از بنى اسرائیل ایمان آوردند و گروهى کافر شدند; ما کسانى را که ایمان آورده بودند در برابر دشمنانشان تأئید کردیم و سرانجام بر آنان پیروز شدند!

تفسیر:

همچون «حواریون» باشید

در این آیه، که آخرین آیه سوره «صف» مى باشد، باز تکیه و تأکید روى امر «جهاد» است، که محور اصلى سوره را تشکیل مى دهد، منتهى از طریقى دیگر این مسأله را تعقیب مى کند، و مطلبى مهم تر از عنوان بهشت و نعمت هاى بهشتى ارائه داده، مى فرماید: «اى کسانى که ایمان آورده اید! یاوران خدا باشید» (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا أَنْصارَ اللّهِ).

آرى، یاوران خدا، خدائى که تمام قدرت ها از او سرچشمه مى گیرد، و به او بازمى گردد، خداوندى که قدرتش بى پایان و شکست ناپذیر است، و عجب این که: در اینجا بندگان را به یارى خود طلبیده است، و این افتخارى است بى مانند، هر چند معنى و مفهومش همان یارى پیامبر و آئین او است، ولى لطف و رحمت شگرفى در آن نهفته است.

پس از آن، به یک نمونه تاریخى اشاره مى کند، تا بدانند این راه، بدون رهرو نبوده و نیست، مى افزاید: «همان گونه که عیسى بن مریم به حواریین گفت: چه کسانى یاوران من به سوى خدا هستند»؟! (کَما قالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ لِلْحَوارِیِّینَ مَنْ أَنْصارِی إِلَى اللّهِ).

و «حواریون (در پاسخ با نهایت افتخار) عرض کردند: ما یاوران خدا هستیم» (قالَ الْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللّهِ).

و در همین مسیر، با دشمنان حق به مبارزه برخاستند، «گروهى از بنى اسرائیل ایمان آوردند (و به حواریین پیوستند) و گروهى کافر شدند» (فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ وَ کَفَرَتْ طائِفَةٌ).

اینجا بود که، نصرت و یارى ما به کمک آنها شتافت «ما کسانى را که ایمان آورده بودند در برابر دشمنان تقویت کردیم، و سرانجام بر آنها غالب شدند» (فَأَیَّدْنَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرِینَ).

شما نیز «حواریون» محمّد(صلى الله علیه وآله) هستید، و به این افتخار مفتخرید که، یاوران اللّه مى باشید، و همان گونه که «حواریون» بر دشمنان غلبه کردند، شما نیز پیروز خواهید شد، و سربلندى و افتخار در این جهان و جهان دیگر، از آن شما خواهد بود.

این موضوع منحصر به یاران و اصحاب رسول اللّه(صلى الله علیه وآله) نبوده، همیشه طرفداران حق که در یک درگیرى مستمر در برابر اهل باطل قرار دارند، از یاوران خدایند و سرانجام، پیروزى نصیب آنها خواهد بود.

رگ، رگ است، این آب شیرین و آب شور *** بر خلائق مى رود تا نفخ صور!

* * *

نکته:

«حواریون» کیانند؟

در قرآن مجید، پنج بار از حواریون مسیح(علیه السلام) یاد شده، که دو بار، در همین

سوره است، این تعبیر، اشاره به دوازده نفر از یاران خاص حضرت مسیح(علیه السلام)است، که نام آنها در انجیل هاى کنونى (انجیل متى و لوقا، باب 6) ذکر شده است.(1)

و به طورى که، قبلاً نیز اشاره کرده ایم، این واژه از ماده «حور» به معنى «شستن و سفید کردن» است، و چون آنها قلبى پاک و روحى باصفا داشتند، و در شستشوى روح و جان خود و دیگران تلاش و کوشش مى کردند، این واژه بر آنها اطلاق شده.

در بعضى از روایات آمده است: حضرت مسیح(علیه السلام) هر یک از آنها را به عنوان نماینده خود به یکى از مناطق مختلف جهان فرستاد، آنها افرادى مخلص، ایثارگر، مجاهد و مبارز بودند، و سخت به مسیح(علیه السلام) عشق مىورزیدند.

ولى، در روایات مسیحیان آمده است که، یکى از آنها به نام «یهوداى اسخریوطى» سرانجام، به مسیح(علیه السلام) خیانت کرد و مطرود شد.

در این زمینه، توضیحات بیشترى ذیل آیه 52 سوره «آل عمران» داده شده است.(2)

در حدیثى آمده است: پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) هنگامى که در «عقبه» با جمعى از اهل «مدینه» که براى بیعت آمده بودند روبرو شد، فرمود: دوازده نفر از خودتان را انتخاب و به من معرفى کنید که اینها نماینده قوم خود باشند، همان گونه که «حواریون» نسبت به «عیسى بن مریم»(علیه السلام) بوده اند(3) و این نیز اهمیت مقام آن بزرگواران را نشان مى دهد.

* * *

خداوندا! ما را توفیق ده، که در این تجارت پرسود که براى اولیایت فراهم کرده اى، شرکت جوئیم و از برکات عظیم آن بهره مند شویم.

پروردگارا! اختلاف و پراکندگى، صفوف مسلمین جهان را در برابر دشمنان، متزلزل ساخته، آنچنان آگاهى و بیدارى مرحمت فرما که همه مسلمین دنیا در صف واحدى چون «بنیان مرصوص» در برابر دشمنان خونخوار گرد

بارالها! آئین تو بى یار و یاور نمى ماند، این افتخار را نصیب ما کن که در زمره آن یار و یاوران باشیم!

آمِیْنَ یا رَبَّ العالَمِیْنَ

پایان سوره صف

دهم / رمضان المبارک / 1406

30 / اردیبهشت / 1365(4)

1 ـ و دوازده شاگرد خود را طلبیده ایشان را بر ارواح پلید قدرت داد... و نام هاى دوازده رسول این است: اول شمعون معروف به پطرس و برادرش اندریاس * یعقوب بن زبدى و برادرش یوحنا * فیلُّپس و برتولما * توما و متىّ باجگیره * یعقوب بن حلفى و لبىء معروف به تدّى * شمعمون قانوى و یهودا اسخریوطى که او را تسلیم نمود (انجیل متّى، باب 10، شماره 1، صفحه 15).

و در انجیل لوقا:

و چون روز شد شاگردان خود را پیش طلبیده، دوازده نفر از ایشان را انتخاب کرد، ایشان را نیز رسول خواند یعنى شمعمون که او را پطرس نیز نام نهاد و برادرش اندریاس * یعقوب و یوحنا * فیلُّپس و برتولما * متّى و توما * یعقوب بن حلفى و شمعون معروف بغیور یهودا برادر یعقوب و یهوداى اسخریوطى که تسلیم کننده وى بود (انجیل لوقا، باب 6، شماره هاى 13 تا 17) «عهد جدید»، صفحه 98.

2 ـ تفسیر «نمونه»، جلد 2، صفحه 426.

3 ـ «درّ المنثور»، جلد 6، صفحه 214.آیند.

4 ـ تصحیح: 24 / 1 / 1383.