النساء
اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ ۗ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا 87 ۞ فَمَا لَكُمْ فِي الْمُنَافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَاللَّهُ أَرْكَسَهُم بِمَا كَسَبُوا ۚ أَتُرِيدُونَ أَن تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ ۖ وَمَن يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا 88 وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَمَا كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَوَاءً ۖ فَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِيَاءَ حَتَّىٰ يُهَاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۚ فَإِن تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ ۖ وَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا 89 إِلَّا الَّذِينَ يَصِلُونَ إِلَىٰ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُم مِّيثَاقٌ أَوْ جَاءُوكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَن يُقَاتِلُوكُمْ أَوْ يُقَاتِلُوا قَوْمَهُمْ ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَيْكُمْ فَلَقَاتَلُوكُمْ ۚ فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلًا 90 سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَن يَأْمَنُوكُمْ وَيَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّ مَا رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيهَا ۚ فَإِن لَّمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَيُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَيَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ ۚ وَأُولَٰئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا مُّبِينًا 91
آیه فوق تکمیلى براى آیات قبل و مقدمه اى براى آیات بعد است; زیرا در آیه گذشته پس از دستور به «ردّ تحیت» فرمود: خداوند حساب همه اعمال شما را دارد. در این آیه، اشاره به مسأله رستاخیز و دادگاه عمومى بندگان در روز قیامت کرده و آن را با مسأله توحید و یگانگى خدا که رکن دیگرى از ایمان است مى آمیزد، و مى فرماید: «معبودى جز او نیست و به طور قطع در روز قیامت شما را دسته جمعى مبعوث مى کند، همان روز قیامتى که هیچ شک و تردیدى در آن نیست» (اللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ إِلى یَوْمِ الْقِیامَةِ لا رَیْبَ فیهِ). تعبیر به «یَجْمَعَنَّکُم» اشاره به این است که: قیامتِ همه افراد بشر در یک روز واقع خواهد شد، همان طور که در آخر سوره «مریم»، آیات 93 تا 95 نیز اشاره به این حقیقت شده که: تمام بندگان خدا اعم از ساکنان زمین و ساکنان کرات دیگر همه در یک روز مبعوث مى شوند. تعبیر به لا رَیْبَ فِیْهِ: «هیچ تردیدى در آن نیست» در مورد روز قیامت در این آیه و چندین مورد دیگر از آیات قرآن، در حقیقت اشاره به دلائل قطعى و مسلّمى است که از وجود چنین روزى خبر مى دهد، مانند: «قانون تکامل»، «حکمت و فلسفه آفرینش» و «قانون عدالت پروردگار» که در بحث معاد، مشروحاً ذکر شده است. و در پایان براى تأکید مطلب مى فرماید: «کیست که راستگوتر از خدا باشد» (وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللّهِ حَدیثاً). بنابراین، هر گونه وعده اى درباره روز قیامت و غیر آن مى دهد نباید نسبت به وفاى به آن جاى تردید باشد; زیرا دروغ، یا از جهل سرچشمه مى گیرد، یا از ضعف و نیاز، اما خداوندى که از همه آگاه تر و از همگان بى نیاز است، از هر کس راستگوتر است و اصولاً دروغ براى او مفهومى ندارد. * * *
روزى که همه را جمع مى کنند